ÇAYKUR Genel Müdürü Ekrem Yüce, 60 yaşını dolduran çaylık alanlardan başlamak üzere çaylıkları yenileyerek verimli çay elde etmeyi planladıklarını söyledi.

Genel Müdür Yüce, Doğu Karadeniz'in fındıkla birlikte en önemli ürünü olan çayda, çaylıkların ekonomik ömrünün ortalama 60 yıl olduğunu, bunun iklime ve bölgeye göre değiştiğini belirtti.

Yörede yoğun olarak 1940'lı yıllarda çay dikimi yapıldığını, 1960 yılında Çay Kanunu'nun çıkmasının ardından çaylık alanların genişlemeye başladığını dile getiren Yüce, ''Türkiye'de çayın ortalama ömrü 60 yılı geçiyor. Biz çaylık alanları daha verimli hale getirmek, verilen hizmetin karşılığını daha nitelikli alabilmek, kaliteyi artırabilmek amacıyla çaylıkları rehabilitasyon çalışması başlattık. Henüz 40 yaşında ve daha genç olan çaylık alanlar da var. Ama 60 yaşını dolduran çaylık alanlardan başlamak üzere çaylıkları yenileyerek verimli çay elde etmeyi planlıyoruz'' dedi.

Çaylık alanları yenilerken çay bitkisini asil ırka dönüştürmeyi amaçladıklarını vurgulayan Yüce, "Şu anda çaylıklarımızın tamamına yakını tohumdan üretilmiştir. Ancak bu asil bir ırk değildir. Bu nedenle çaylıkları asil ırka dönüştürmek istiyoruz. Bunun için de enstitümüzde ve diğer deneme çiftliklerimizde bölge iklim şartlarına uyum sağlayan kalitesi, verimi yüksek 7 tip seleksiyon seçtik. Bunlardan çelikler alıp köklendiriyoruz. Köklendirdikten sonra tüplerde fidan oluşmasını bekliyoruz. Şu anda deneme bahçelerinde ekim yaptık. İleriki yıllarda da müstahsilimize dağıtacağız.'' şeklinde konuştu.

Yeni geliştirilen türden ilk olarak Pazar ilçesindeki bir deneme bahçesi ile İyidere ilçesinde turizm amaçlı oluşturulan Pileki Mağarasına ekim yapıldığını anlatan Yüce, ''Pileki Mağarasında örnek çay bahçesi oluşturulması çalışması yapılıyor. Burada çelikleme yöntemiyle ürettiğimiz fidanların dikimini yaptık. Böylece burada turizm amaçlı küçük bir çay bahçesi oluşturacağız'' dedi.

Yüce, çaylık alanları yenileme çalışmaları kapsamında yeni oluşturulacak çaylıkların makineli hasada uygun olmasına da özen göstereceklerini kaydederek, ''Çay, ilk yıllarda elle toplanırdı. Sonra çay makası ile toplanmaya başlandı. Artık çay makası ile hasat etme de bitiyor, makineli tarım dönemi başlıyor. Özellikle Japonya'da makineli çay tarımı yapılıyor. Biz de makineli tarıma uygun tabla oluşturma şekillerini öngörmeye çalışıyoruz. Bölgemizdeki arazilerin engebeli olması nedeniyle her yerde makineli hasat mümkün değil, ama makineli hasat yapılabilecek arazilerde, makineli hasat yapılabilir şekilde çalışma yapacağız. Tespitlerime göre bölgemizdeki çaylıkların yüzde 40'ı makineli hasada uygun.'' diye konuştu.

Çelikleme yöntemiyle yeni ve kaliteli çay fidanı üretme çalışmalarının 3 yıl süreceğini, bu zaman sürecindeki çalışmaların takvime bağlanıp bakanlıktan onaylandığını belirten Yüce, 3 yıl sonunda kati projelerini oluşturacaklarını, bu süre sonunda kesin maliyetin de ortaya çıkacağını söyledi.

Sökülüp yeni fidan dikilen çaylıklardan tekrar verimli ürün alınmaya başlanmasının 4–5 yılı bulacağını, bunun tazmin edilmesi gerektiğini dile getiren Yüce, ancak bunun çok büyük meblağ tuttuğunu, ilk olarak yaptıkları taslak çalışmada 7 milyar YTL'ye yakın bir rakam ortaya çıktığını, ancak kesin rakamın 3 yıl sonra, yapılan çalışmanın geri dönüşünün ne olacağı gibi konuların tartışılmasından sonra ortaya çıkacağını bildirdi.

Projenin tamamlanması için 20 veya 25 yıl gibi bir süre öngördüklerini, böylece çaylıkların yenilenmesi projesinin maliyetinin uzun zamana yayılabileceğini vurgulayan Yüce, ''Yeniden dikim çalışmasında kimyasal gübre yerine organik gübreyi tavsiye edeceğiz. Böylece 20-25 yıl sonra bölgemiz tamamen organik tarım havzasına dönüşecek. Bununla ilgili üreticilerimize destek vermeyi de planlıyoruz'' diye konuştu.

Doğu Karadeniz'de Rize, Artvin, Trabzon, Giresun ve çok az bir miktar da Ordu'da olmak üzere 766 bin dekar alanda 204 bin üretici çay tarımıyla uğraşıyor.

Yaklaşık 1 milyon insanın geçim kaynağı olan çayda Türkiye'de yılda ortalama 1 milyon 100 bin ton ile 1 milyon 200 bin ton arasında yaş çay üretilmekte, bundan da 200-220 bin ton civarında kuru çay elde edilmektedir.