Doğu Karadeniz bölgesinde ve ağırlıklı olarak Rize’de çay tarımı 50 yıldır yapılmakta.
Bugüne kadar çay kanunu gündeme getirilemedi.
Bir yıldır Rize’nin gündeminde sivil toplum örgütleri işbirliğinde ve başta da Rize Ticaret Odası’nın öncülüğünde çay kanunu tasarısı konuşulur oldu.
Kanun tasarısını hazırlayan zevatın (kişilerin) bu konudaki uzmanlıklarının ne derecede olduğunu bilemiyoruz.
Genel başlıklarıyla bakıldığında müstahsilleri koruyucu ve örgütleyici esasları temel alan ağırlıklı maddelerin olmadığı görülmektedir.
Görülen o ki çay kanunun taslağında Çaykur’un ve özel sektörün üzerinde üst kurul şeklinde hazırlanmış ekonomisi güçlü bir yönetim oluşturulmak istenmektedir.
Bu yönetimi güçlü kılacak ruhsat harçları tartışılıyor. Üreticiden imalatçıya, çay alım evlerinden satıcısına kadar ruhsat izni düzenleyen ve bu ruhsatlardan; yeniden harç alarak çay müstahsilini zorluklarla karşı karşıya bırakacak yetkilerle bir üst yönetim tasarlanmaktadır.
Kanun taslağında, kesilecek cezalarla ilgili olarak getirilen maddeler; kaçak çay diktin diye 5 bin TL para cezası keserek yönetime ekonomik güç hayal edilmektedir. Bir başka madde de; çay imalatçısını finansal durumlarının periyodik olarak takip edileceğini, gerekirse teşhir etmek yoluyla uygulanması mümkün olmayan, serbest ticaret kanunuyla çelişen, anlaşılması mümkün olmayan taslak.
Hazırlanan kanun taslağında mevcut çay bahçelerinin durumu ve hakları belli olmayan, Çaykur’un konumunu belirlemeyen, özel sektörün yerini belirtmeyen, serbest ticari kanunla uygunluğu söz konusu olmayan, hep kendi üst kurulunu yetkili kılan, masanın karşı tarafında olanları çok az hesaba katan anlayışla şekillenen taslak.
Taslağın 11. maddesinde “Çay tarım alanlarının ruhsatları yeniden düzenlenir” sözü, harçların yeniden alınacağı anlamına gelmektedir.
İşte geçmiş hakları askıya alan mevcut durumu belirsiz ve geleceğe ümit vermekte ışık gösteremeyen bir taslak var ortada.
Çay müstahsilinin rahatlıkla “evet” diyebileceği bir taslak ortaya konulamamıştır.
Temenni ederiz ki bu çay kanunu tasarısı bütün yönleriyle hükümetçe ele alınarak incelenir ve detaylı ciddi bir çalışma yoluna gidilir.
Bölgede bir milyon nüfusun ekmeği olan çay mahsulüne, hükümet tarafından bugüne kadar ilgisiz kalınış bir eksiklik olarak görülmektedir.
Rize’nin yetiştirdiği başbakanların, Rize’nin çayına; kanunla haklarını belirleyici bir yasayı hazırlayamamaları, telafisi mümkün olmayan kabahatleridir.
Ne hazindir ki yüce meclis dağdaki koca oğlana kanuni haklar verebilmiş fakat bir milyon insanın ekmeğini ilgilendiren çay mahsulünü hala yasal haklar belirleyerek koruma altına alamamıştır.
Çay kanununun başbakanımızdan mükemmel bir yasa haline getirilerek çıkmasını istiyoruz.

İşte Çay Kanun Tasarısı’nın tam metni:
TIKLA, BİLGİSAYARINA İNDİR