METİN AKYÜREK
Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) Mühendislik Fakültesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Osman Bektaş, Doğu Karadeniz Bölgesi'nin Çernobil radyasyonundan daha çok doğal radyasyona maruz kaldığını, bu durumun kanseri tetikleyebildiğini belirtti.

Prof. Dr. Osman Bektaş'ın KTÜ'nün resmi sitesinde de yayınlanan 'Doğu Karadeniz Bölgesinde Radyoaktivite ve Kanser' konulu araştırmasında ilginç bilgiler yer alıyor.

Prof. Dr. Bektaş, bugüne kadar bölgede artış görülen kanserin Çernobil'den daha çok bölgenin volkanik kayaç yapısında bulunan doğal radyoaktiviteden kaynaklandığını kaydetti.

Araştırmasında, Alp-Himalaya dağ sisteminde doğudan batıya doğru uzanan Çin-Hindistan-İran yüksek doğal radyoaktivite kuşağının batıda Doğu Karadeniz dağ kuşağı ile buluştuğuna dikkat çeken Prof. Dr. Bektaş, "Doğu Karadeniz sahil bölgesinde yaşayan insanlar esas olarak açık renkli dasitik ve koyu renkli bazaltik volkanik kayaç türlerinden kaynaklanan doğal radyoaktiviteye ve Çernobil faciasının kalıntıları olan yapay radyoaktiviteye maruz kalmaktadırlar. Güncel radyoaktivite ölçümlerine göre anormal değerler vermeyen Doğu Karadeniz Bölgesi doğal radyoaktivitesi dünya genel ortalamasının biraz üzerindedir. Çernobil radyoaktivitesi doğal radyoaktiviteden çok daha düşüktür. Doğal radyoaktivite çevremizdeki kayaçlarda ve toprakta bulunan birincil radyoaktif elementlerden, uranyum, toryum ve potasyumdan kaynaklanır. Kayaçlardaki doğal uranyum ve radyum elementinin bozuşmasından oluşan radon gazı da soluduğumuz havada tatsız, kokusuz görünmeyen bir gazdır" tespitlerinde bulundu.

İnsan sağlığını en fazla tehdit eden radyoaktif elementin uranyum ve radyumdan türeyen radon gazı olduğunu vurgulayan Prof. Dr. Osman Bektaş, radonun radyoaktif gaz olup solunan havada bulunduğunu, aşırı dozdaki radonun akciğer kanserine neden olduğunu belirtti.

Bektaş, radon gazının en fazla yeraltı suyunda sırasıyla daha az toprakta, bina içinde ve en az bina dışında bulunduğunu, durgun suda bile radon gazı bulunduğunu, suyun çalkalandığında radonun hareketlenip havaya karıştığını bu nedenle akarsularda durgun sulara göre radonun daha az olduğuna dikkat çekti.

"DOĞU KARADENİZ'E RADYASYON KUŞATMASI"
Prof. Dr. Osman Bektaş, araştırmasında şu görüşlere yer verdi:
"Kanserin önemli nedenlerinden biri olan anormal doğal radyoaktivite etkinliği veya radon gazı birikimi çevremizdeki kayaç türlerine ve radyoaktif elementlerin birikme koşullarına bağlı olarak değişir. Yaşadığımız dünyada insanların maruz kaldığı radyoaktivitenin yüzde 80'ni doğal, yüzde 20'sini ise yapay radyoaktivite kaynakları oluşturmaktadır. Doğu Karadeniz Bölgesindeki insanlar Çernobil faciasından sonra hem doğal hem de yapay radyoaktivite etkisi altında yaşamaktadır. Amerika Birleşik Devletlerinde Çevre Koruma Ajansı (EPA) ve Dünya Sağlık Örgütü (WHO) radon gazı konusunda tüm dünyayı uyarmıştır: Akciğer kanserinden ölen insanların büyük çoğunluğu evlerinde soluduğu az veya orta düzeydeki radon gazına maruz kalmışlardır. Sigara içen 1000 kişi açık havada yaşarsa bu insanların ancak 3 kişisi akciğer kanserine yakalanırken, kapalı ortamda kanserli sayısı 20 kişiye ulaşır. Doğu Karadeniz Bölgesinde erkeklerde akciğer kanseri birinci sırayı almaktadır. Bu hastalığın birinci nedeni sigara ise ikinci nedeni radon gazı olabilir. Ancak bölgede kayaç türlerine bağlı sistematik ve ayrıntılı radon gazı ölçümleri yoktur."

"DOĞAL RADYASYON ÇERNOBİL'DEN DAHA ÇOK"
"Bölgenin batısında Trabzon'da toplam doğal radyoaktivite değerleri, toryum ve potasyum, doğudan (Artvin) daha yüksektir. Öte yandan Çernobil'in izleri olan yapay radyoaktivite sezyum değerleri doğuda daha yüksektir. Bölgenin doğal ve yapay radyoaktivitesini yıllık doz olarak karşılaştırdığımızda yıllık doğal radyoaktivite dozunun Çernobil radyoaktivitesinden daha fazla olduğu sonucuna varılmıştır."

"RUTUBETLİ YERLER TEHLİKELİ"
"Doğu Karadeniz dağ kuşağında erkeklerde akciğer kanseri birinci sırayı almaktadır. Sigaradan sonra akciğer kanserinin ikinci nedeni olan ve doğal radyasyonun bir sonucu olarak gelişen radyoaktif radon gazı ölçümleri Doğu Karadeniz Bölgesinde yoktur. Bu nedenle radon haritaları yapımı yanında özellikle rutubetli yerlerde, zemin ve bodrum katları gibi kapalı ortamları sık havalandırmak, bina temel yalıtımını iyi yapmak gerekir."