İftar sofrasında aç ve susuz beklerken, önümdeki bardakta duran ve soğukluğundan bardağı buğulandıran su dikkatimi çekiyor. Değil mi, hayatta en çok neye ihtiyaç duyarsak, bizim dikkatimizi hep o çeker; gündemimizde o vardır.
İftar sofralarının da padişahı su ve yemek değil midir?
Bu ve buna benzer şeyler düşünürken, bir anda suyla birlikte bardağı da düşünmeye başladım. Ona cansız diyorlardı; gerçekten canı yok muydu? İçine aldığı buz gibi suyu hissetmiyor muydu? Bir insanın dudağına değince garip bir zevk almıyor muydu? Kumdan bardak olmuştu; bu değişimi nasıl karşılamıştı? Yeni hayatından memnun muydu?
Oysa evrende görülen her şey canlıdır.
Maddeleri binlerce defa büyüten süper mikroskoplarla, cansız saydığımız şeylere bakıldığı zaman, hepsinin de atomlarının bir çekirdek etrafında hızla döndüklerini bilim adamları haber vermekte, hatta resimlerini çekmektedir.
Hal böyle olunca tekrar ibret gözüyle baktım çevreme:
Su, bana can katmak için adeta sabırsızlanıyor. Ekmek, canıma can olmak için kendini ateşe atacak kadar sadık bir dost. Masa, kim bilir hangi ormanda ağaç iken, benim aşkımla yanıp tutuşmuş ve o heyecanla şimdi bana hizmet etmenin gururunu yaşıyor.
Bütün yemekler de öyle; hepsi birbiriyle yarışıyor, insanın midesine girmek ve orada insan olma şerefini kazanmak için.
Mesela şu koyun eti; ben onu Besmele ile mideme indirdiğim zaman, o, bende insana dönüşecek. Bana minnettar olmaz mı? Hey kurbana “vahşet” diyenler, siz insan olmanın onurunu ta içinizde hiç duydunuz mu?
İlahi nur, güneş gibi her varlıkta Allah’ın bir sıfatının, isimlerinden birisinin tecellisini aksettirmektedir. Bunu görecek göz, duyacak kalp gerek.
“Yerde ve gökte bulunan her şeyin Allah’ı zikrettiğini” ( K.Kerim, 17/44 ) kitabımız bize haber vermektedir.
Bu ayeti bir kez daha okurken, Peygamberimizin bir hadisine rastladım; şöyle diyordu:
“ Lüzumsuz yere eşyayı rahatsız etmeyiniz.”
Babaannemi rahmetle ve hüzünle andım. Okuryazar olmayan, fakat arif olan o kadın, çocukluğumda beni yatağıma yatırırken, “Evladım, elbiselerini sağa sola saçma, onların da senin üzerinde hakları vardır.” diyerek, gömleğimi, pantolonumu güzelce katlayıp yerleştirmesine pek bir anlam veremezdim. Fakat anlıyorum ki, o muazzam Osmanlı kadını “edep okulu”ndan meğerse mezunmuş da biz bilmiyormuşuz!
Tasavvuf büyüklerinden İbn-i Arabî, Fütühat’ı Mekkiye’sinde şunları söylüyor:
“Ben eşyanın tesbihini duyuyorum. Cansız sandığımız maddeler, bitkiler, hayvanlar; insanlar kadar kayıtlı ve hayata bağlı olmadıkları için Allah’ı daha çok zikretmektedirler.”
Geleneksel ve varoluşsal kültürümüze bakar mısınız? Tesbihte oldukları için eşyayı rahatsız etmekten çekinen dervişler, yürürken bile yere hızla basmazlar; çünkü yer ayakaltına döşenmiştir, herkesi başının üstünde taşımaktadır, herkese hizmet etmektedir. Bu yüzden onlar bastıkları yeri incitmekten çekinirler. Su içecekleri zaman bardağı hafifçe öperler. Kaşığı ellerine alınca sapını öperler. Yemek bitince sofrayı öpüp kalkarlar. Çünkü her şey can taşımakta ve görev yapmaktadır. Onların hakkını vermek ve onlara saygı göstermek bir borçtur.
İnsan olmak meğer ne büyük bir sanatmış.
Gençlik yıllarımda, Peygamber (AS)’imizin şu sözünü okuyunca pek bir anlam verememiş, daha doğrusu iyice anlayamamıştım : “ Uhud bizi sever, biz Uhud’u severiz.”
Demek ki bir şeyi anlayamamak, onun inkârını gerektirmiyor. Elbette şimdi, çapım kadar anlayabiliyorum. İnsanlık, anlamadığını yok saymak değil, anlayabilme çabasını gösterebilmekle doğru orantılı olarak gelişir.
Şimdi bu duyguda olan sizler, yanınızdaki insanları bıraktık, çiçeklere, masalara, vazolara artık eski gözle mi bakacaksınız? Onların da bir kalbi olduğunu ve bu kalple Allah’ı zikrettiğini anladıktan sonra artık hiçbir yerde yalnız olmadığımızın bilinci elbette ki farklı olacaktır.
Bir çiçeği koparamayan, bir karıncayı incitmeyen nice aydınlık kalp sahibi insanlar vardır şu yeryüzünde. Onların yüzlerine bakınca göremiyor musunuz açılmış olan cennet çiçeklerini? Bir karıncayı yuvasından ayırmamak için saatlerce yol yürüyen er insanlar yaşamış ve yaşamaktadır.
İnsanı önce kendisini tanımaya, sonra yaşadığı çevre ile barışı sağlamaya iten şey nedir? Din’dir. Yanı başındaki çiçekten, karıncadan seni sorumlu tutan bir din, kocaman bir dünyanın işleyişinden, devletlerin yapılarından; kısacası, en kıymetli varlık olan insanın dünyasının düzenlenmesinden seni sorumlu tutmuyorsa, o din olabilir mi?
Bir çiçeğin, bir karıncanın, masanın, sandalyenin, yatağın… dilini çözmeden ve onlarla konuşarak sevişmeden yarınlara yolculuğa çıkmamak gerek. Neden içim taş gibi, ne sevebiliyor, ne de ağlayabiliyorum, diyeceğine, varlığa iyice bak da orda Rabbinin tecellisini görerek aşka gel. Yoksa daha çok sıkıntı çekersin!