Bilgiye ulaşmak hiç bu kadar hızlı olmamıştı. Artık kütüphane, gazete arşivi ya da ansiklopedi karıştırmadan arama motorları sayesinde istenilen bilgiye 1 saniyede ulaşılabiliniyor. Arama motorlarından en çok kullanılanı Google. Aramaların yüzde 80’i Google üzerinden yapılıyor. Peki ‘google’ın verdiği bilgiler ne kadar doğru? Google’da arama yapıldığında en üstte gelen sonuçlar gerçekten en çok istenilenler mi? Google istediği bilgiyi istediği sırada verebilir mi? Ya da bazı kişiler veya kurumlarla ilgili gerçek bilgileri gizleyip uydurma haberleri araştırıcıya sunabilir mi?
Böyle bir tehlike Çin’deki Google örneğinde kısmen de olsa gerçekleşti. Çin’de Google’da arama yapan biri 1989 yılında Tiananmen Meydanı’nda Tayvan, Tibet gibi bölgelerin bağımsızlığını savunan protestoyu veya Çin’in doğusundaki Sincan bölgesindeki insan hakları ihlallerini göremiyor. Çünkü Google, Çin’de iş yapabilmek için Çin devletinin arama sonuçlarını filtre etme şartını kabul etti. Bu da gösteriyor ki hızla internet dünyasının hâkimi pozisyonuna yükselen Google, isterse kişi veya kurumların kötü yönlerini arama sonucu olarak gösterip iyi yönlerini filtre edebilir. Ya da Çin örneğinde olduğu gibi insan haklarını ihlal eden bir ülkenin kötü karnesini iyi gösterebilir.
Google başka bir özelliği ile de korkutucu bir güç oluyor. Arama yapanların neyi aradıklarını takip ediyor. Arkadaşlık sitesi Orkut, video paylaşım sitesi YouTube, e-posta servisi Gmail, fiyat karşılaştırması yapan sitesi froogle gibi birçok servisi ile insanların kişisel bilgilerini kaydediyor. Bu sayede yakın bir zaman sonra interneti kullanan herkesin hakkındaki bilgileri Google elinde bulunduracak. Bu bilgileri Google yasalar çerçevesinde kullanma taahhüdünde bulunuyor. Geçtiğimiz yıllarda Amerikan Savunma Bakanlığı Google’dan yapılan aramalar hakkında bilgi istemiş ve Google bunu reddetmişti. Savunma Bakanlığı, Google’ı mahkemeye verdi. Ancak kazanan Google oldu.
Burada Yahoo ve Microsoft’un bilgileri verdiğini belirtelim. Şu ana kadar Google elindeki bilgileri gizli tutmada dünyanın güvenini kazanmış görünüyor. Ancak gelecekte Google’ın “iyi adam” olmaya devam edeceğini kimse garanti edemez. Google Çin pazarına girmek için Çin devletinin arama sonuçlarının filtrelenmesi talebini kabul etmek zorunda kaldı. Çin aleyhine olan hiçbir şey Çin’de Google üstünden arama yapanların ekranına çıkmıyor. Google böyle bir uygulamayı kabul etmesini ‘hiç özgürlük olmamasındansa yarım özgürlük iyidir’ şeklinde açıkladı. Google fanatikleri de Google’ın Çin’deki aramalarda sonuçlarının filtrelendiğini belirten notu koymasıyla üstüne düşeni yaptığını düşünüyor.
Google, bilgileri nereden alıyor?
Google hangi sayfaların daha önemli olduğunu hesaplamak için pagerank sistemini kullanıyor. Bir sayfaya başka sayfalar tarafından link (bağlantı) verilmişse o sayfanın önemli ve aranan kelime ile o kadar ilgili olduğu düşünülüyor. Bir sayfaya ne kadar çok link verilmişse Google arama yaptığında yukarılarda çıkma ihtimali yüksek. Google aynı zamanda link veren sayfaların da ne kadar çok link aldığını kontrol ediyor.
Böylece çok link alan bir sayfa başka bir sayfaya link verirse link verilen sayfanın pagerank’ine etkisi hiç link almayan bir sayfaya göre daha fazla oluyor. Bu sistem Google’ın en doğru sonuçları vermesine yardımcı olsa da manipüle etmeye müsait. Öyle ki bazı firmalar Google arama motorunda daha yukarılarda yer alabilmeleri için firmalara para karşılığında yardımcı oluyor. Ayrıca bazı sayfalar pagerank’ini artırmak için Google bombası kullanıyor. Google bombası bir sayfanın başka sayfalara pageranki artması için linkinin verilmesi işlemine deniyor.
Google bombası ve spamdexing Google’ın güvenirliliği ve iş başarısı için çok önemli ve büyük bir tehlike; çünkü Google başarısını çok hızlı bir şekilde istenen sayfayı arama yapanlara getirmesi ile sağladı. Kendisine milyarlarca dolar kazandıran iş modeli de bunun üzerine kurulu. Arama yapıldığında pagerank’i yüksek sayfalar aranıyorsa promosyon amaçlı sağ tarafa konan reklam sayfalarından daha çok para talep edilebiliyor. Şu an Google’ın sayfaların önem sırası konusunda yaptığı düzenlemeye güven çok yüksek ve bu konuda güveni de sağlamış görünüyor. Ancak bu, Google zaman içinde aramada tam anlamıyla tekel olduğunda gücünü kötüye kullanmayacağı anlamına gelmiyor.