Şamil Tayyar/Star

Hangi parti hangi ilde kaç vekil çıkarır?

AK Parti’nin kamuoyu yoklaması yaptırdığı üç şirket var: ANAR, Denge ve PollMark. Bu üç şirketin 21 Haziran- 4 Temmuz tarihleri arasında 60 ilde 64 seçim bölgesini kapsayan geniş bir araştırması oldu. Ortalama sonuçlar şöyle: AK Parti % 40.0, CHP 22.6, MHP %13.7, DP 7.7, GP 6.5, bağımsızlar %6.5 civarında.

Bu tablo, üç aşağı beş yukarı tüm anketlerde görünen bir sonuç. Anket tarihleri ile seçim tarihi arasında en az 18 gün var. Bu süreçte CHP ve MHP’deki durgunluk, DP oylarındaki hareketlilik dikkate alınmalı. Bu gelişmelerin sandığa nasıl yansıyacağını kestirmek ise oldukça güç.

Isparta’da muhalefete ‘ Tek başına iktidar olamazsam siyasetten çekilirim, siz de çekilir misiniz?’ diye rest çeken ve Kanal 24’de ‘ En az 300 milletvekili çıkarırız’ diyen Erdoğan’ın hesabı da büyük ölçüde bu anketlere dayanıyor.

Sonuçlar yukarıda. Peki, bu sonuçlara göre hangi parti kaç milletvekili çıkarır? Dağılım şöyle: AK Parti 300, CHP 130, MHP 90, Bağımsızlar 30. Bağımsızların içinde Mesut Yılmaz ve Muhsin Yazıcıoğlu da var. Diğerleri DTP’li. Ankara’da bağımsız aday Hulki Cevizoğlu ise sandıktan çıkamıyor.

AK Parti Ağar memleketi Elazığ’da tulum çıkarırken, MHP’nin birinci parti çıktığı tek yer Bahçeli’nin seçim bölgesi Osmaniye. DTP’nin en güçlü olduğu Diyarbakır’da 10 milletvekili AK Parti ile paylaşması ise dikkat çekici.

Hangi parti, hangi partiden seçmen koparıyor?

Masamda bir başka anket sonucu var. 8-12 Temmuz tarihleri arasında 14 ilde 2137 denekle yapılmış. Burada dağılım ise şöyle: AK Parti % 37.2, CHP %23.4, MHP 12.2, DP 9.4, Bağımsızlar 7.1, GP 6.0, SP 3.8.

Bu çalışmada diğerlerinden farklı olarak partiler arasındaki seçmen geçişleri de mercek altına alınmış. Deneklere 22 Temmuz’daki parti tercihlerine ilave olarak 3 Kasım 2002’deki oylarının rengi de sorulmuş.

Ortada ilginç bir tablo var. AK Parti kendi seçmeninin yüzde 74.2’sini yeniden kazanırken, CHP’den 1.6, DYP’den 2.6, MHP’den 3.7, ANAP’tan 1.6, GP’den 1.3, DEHAP’tan 1.0, yeni seçmenlerden 6.3, oy kullanmayan eski seçmenlerden 6.2 oranında destek buluyor. Bu durumda AK Parti’nin kan kaybını kararsızlar ve yeni seçmenlerle telafi ettiği, en fazla MHP tabanından seçmen kopardığı anlaşılıyor.

CHP mevcut oylarının yüzde 75.2’sini koruyor. AK Parti’den 1.8, DYP’den 2.0, MHP’den 0.4, ANAP’tan 0.9, GP’den 2.9, SP’den 0.2, DSP’den 4.6, yeni seçmenlerden 7.3, kararsızlardan 4.0 oranında CHP’ye katılım sözkonusu. CHP’nin seçim işbirliği yaptığı DSP’den umduğu desteği bulamadığı görülüyor.

Eski oylarının yarıya yakınını kaybeden MHP, yeni seçmenler ve diğer partilerden kopardığı oylarla güç tazeliyor. Eski oylarının sadece yüzde 53.4’ünü alabilen MHP, AK Parti oylarının yüzde 14.2’sini saflarına katarken, yeni seçmenin yüzde 16’sının oylarını alıyor. MHP’ye CHP’den 0.7, DYP’den 2.8, ANAP’tan 2.1, GP’den 3.2, DSP’den 0.7 oranında takviye var.

DP ise AK Parti’den kopan oyların en fazla gittiği parti. Oylarının 16.2’sini AK Parti’den koparan DYP, eski oylarının sadece yüzde 62’sini koruyor. DP’ye ANAP’tan 4.9, GP’den 5.6, CHP’den 3.5, yen seçmenden 4.2, kararsızlardan 1.4 oranında destek buluyor.

Genç Parti’nin eski oylarının yüzde 58.7’si yerinde sayıyor. Yeni oyların yüzde 7.6’sı AK Parti, 4.3’ü CHP, 4.3’ü DYP, 3.3’ü MHP, 7.6’sı ANAP, 9.8’i yeni seçmenlerden geliyor.

Sağda CHP koalisyonu istenmiyor

Seçmenlere yöneltilen kritik soru: ‘Eğer partiniz tek başına iktidara gelemezse hangi partiyle koalisyon kurmasını istersiniz?’ Böyle bir sorunun cevabına yönelik ilginin ana nedeni ise CHP-MHP koalisyonu beklentisi.

Sonuçlar, hem MHP hem AK Parti ve DP tabanında CHP ortaklığına pek sıcak bakılmadığını ortaya koyuyor. Ancak burada dikkati çeken asıl nokta, koalisyon fikrine sıcak bakmayıp ‘hiç biri’ diyenlerin yüzde 35 gibi yüksek oranla ilk sırada olması. Geriye kalan yüzde 65’lik dilim içinde ortaklığı istenen partilerin yüzdelik sıralaması şöyle: MHP 14.2, DP 12.5, AK Parti 8.9, CHP 6.7.

Bir başka çarpıcı sonuç ise şöyle: AK Partililer MHP veya DP, MHP’liler DP, DP’liler CHP, MHP ve AK Parti, CHP’liler ise MHP veya DP ile koalisyonu istiyor.

Ya AK Parti ya MHP

Kararsız seçmenler arasında yapılan çalışmanın sonuçları da iktidar hesaplarını yakından ilgilendiren önemli ipuçları veriyor. Seçmenin en fazla AK Parti ile MHP arasında tercih zorluğu yaşadığı ortaya çıkıyor. AK Parti’nin tek başına iktidar çoğunluğu, MHP’nin de baraj engelini rahat aşabilmesinin yolu, bir nevi bu kararsızlardan geçiyor.

Kararsızların tercih zorluğu yaşadığı partiler şunlar (Yüzdelik): AK Parti-MHP 16.8, AK Parti- CHP 7.7, MHP-DP 7.0, AK Parti-DP 4.2, CHP-GP 4.2, AK Parti-Bağımsızlar 2.8, MHP-CHP 2.8, MHP-CHP 2.8, MHP-GP 2.8, AK Parti-SP 2.1.