Araştırmacı yazar, Fatih Sultan Kar, 93 yaşında vefat eden Rize’nin manevi dinamiklerinden, Kutuz Hoca olarak bilinen Hafız Mehmet Kara'nın ardından kaleme aldığı yazıyla, bir anlamda da geçmişten geleceğe tarih yapraklarında unutulan Türkiye gerçeklerini irdeledi...

Rize’nin manevi dinamiklerinden Kutuz Hoca

Bir devir; esrarlı, sırlı geceler / Göğe zulüm taşımıştı bacalar / Zora göğüs geren Kutuz Hocalar Bu toprağa ışık verdi nur verdi (Polatoğlu)

Prof. Dr. İsmail Kara tarafından kaleme alınan ve  'Cumhuriyet Devrinde Bir Köy Hocası - Kutuz Hoca'nın Hatıraları' kitabı empati yaparak üç kez okudum. 1918 doğumlu bir köy hocasının hatıraları kalem ve kelam ustası oğlu tarafından hazırlanmıştı ve yüreklere, gönüllere dokunuyordu. 

Kutuz Hoca’nın hatıraları
Tahsili ve hizmetleri tamamıyla Cumhuriyet devrinin zor ve sıkıntılı ama aynı zamanda zevkli ve bereketli şartlarında gerçekleşmiş ve şekillenmiş. Ailesi, bütün yönleriyle tahsili, hocaları, memuriyeti, hocalığı, talebeleri, fahri hizmetleri, köyde yaşayan bir insan olarak hayatının renkli veçheleri bu hatıratta yer alıyordu.

Hizmet verdiği alanlarda ülkemiz için faydalı işlere imza atan ‘Kimse yok mu Derneği’ Ortadoğu Temsilcisi Dr. Hüseyin Kara, Prof. Dr. Mustafa Kara ve Prof. Dr. İsmail Kara’nın babası ve Rize'nin önde gelen manevi dinamiklerinden Kutuz Hoca, hatıralarıyla, yetiştirdiği âlimlerle ve hizmetleriyle yaşayacak.

Bugün devlet erkân-ı ebediyete uğurladı
Kutuz Hoca, cuma namazının ardından Emek Camii'nde Diyanet İşleri Başkanı Prof. Dr. Mehmet Görmez’in kıldırdığı, Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Faruk Çelik’in katıldığı törenle ebediyete uğurlandı.

Dün, yasaklar baskılar yıldırmadı
Kutuz Hoca hatıralarında talebelik yıllarından şöyle söz ediyor: Hoca, dersi ileride olan talebelerden ilk ders alanı pencerenin sahanlık kadar geniş kenarına oturtur, jandarmaları kollamasını tembih ederdi. Bu görevi ben de çok yaptım. Çünkü o yıllarda jandarmalar ansızın camilere ve Kur'an kurslarına baskın yapıyor, körpe çocuklara bağırıyor, çağırıyor, takkelerini tüfeğin namlusu veya eliyle alıp yere fırlatıyor, bazen dayak atıyor, hocalara ise hakaretler yağdırıyor, canı isterse alıp götürüyordu. Jandarmaların geldiği haber alındığı veya görüldüğü zaman ilk yapılan şey Kur'an, Cüz ve Elifba nüshalarını ortadan kaldırmak olurdu. Çünkü bunlara karşı tepkileri her zaman daha sertti. Gizleme faaliyetinden sonra da hoca dahil herkes bir tarafa sıvışırdı. 

Yeniden diriliş
1932 yılında ezan asli özelliğinden soyutlanarak Türkçeleştirildi ve Arapça ezan okuyanlar cezalandırıldı. Zorla Türkçe okunan Ezan-ı Muhammedî, 18 yıl sonra 16 Haziran 1950’de tekrar aslına dönüştürüldü. Ezanın yeniden Arapça okunması kararının alındığı dönemde Trabzon'da görev yapan Kutuz Hoca o gün yaşadıklarını ve gözlemlerini şöyle aktarıyor: "Yeni karardan haberim olmadığı için ezanı Türkçe okumaya başladım. Caminin önünde oturan cemaatten haberi duyanlar vardı; bana bağırmaya başladılar. İlk anda ne olduğunu anlayamadım, anlayınca da şaka zannettim. Ciddi olduğuna kanaat getirince Arapça okumaya başladım. Minaredeyim; bir de ne göreyim, kadın erkek herkes camiye doğru koşarak gelmeye başladı, uzak evlerde ise insanlar avluya çıktılar. Bir bayram havası, bir basü bade'l-mevt [yeniden diriliş] yaşandı o gün."

Kaynak: Kutuz Hoca'nın Hatıraları Cumhuriyet Devrinde Bir Köy Hocası İsmail Kara Dergâh Yayınları Ocak 2000 İstanbul

Rize Müftüsü Dersiam Yusuf Hoca'dan birlikte ders okuduğu talebe arkadaşlarıyla: Soldan sağa H.Osman Yılmaz, H.Hızır Saruhan, H.Gafur Gürlü, H.İshak Okur ve Kutuz Hoca ( H.Mehmet Kara) Rize, Foto Zaman 12 Ocak 1955

Kutuz Hoca, üç oğluyla: Kutuz Hoca ( H.Mehmet Kara) ve oğulları Kimse Yok Mu Derneği Ortadoğu Temsilcisi Dr. Hüseyin Kara, Prof. Dr. Mustafa Kara, Prof. Dr. İsmail Kara

Kutuz Hoca arkadaşlarıyla: Rasim Alemdar, Kutuz Hoca ( H.Mehmet Kara), Muharrem Alemdar, Mehmet Kasa ve Şevki Alemdar 1987