Hz. Mevlâna, bir dostluk sohbetinde kendisini dinleyenlere o meşhur sözünü söylemişti:

            “ Ben, bir pergel gibiyim. Bir ayağımla inançlarıma bağlıyım; öbür ayağımla da yetmiş iki milleti dolanır, sarar, sarmalarım.”

            Bir ayağını inançlarının tam ortasına, sağlam yere basarak yeryüzünü dolaşıyor, herkesi farklı bir üslupla Din’ine davet ediyor. Mevlâna’yı “hümanist” gösterenler yanılıyor, o, asla “hümanist” değil, inançlarını yaşayan iyi bir Müslümandır. Hümanizm, insana tapınma mezhebidir ki, Mevlâna bundan çok uzaktır.

            “Ben yaşadıkça Kur’an’ın bendesiyim. Ben Hz. Muhammed Mustafa’nın yolunun tozuyum. Biri benden bundan başkasını naklederse ondan da şikâyetçiyim, o sözden de şikâyetçiyim.” diyen bir insan, sonradan uydurulan bir izm’in temsilcisi olabilir mi?

            “Canlar bağının ana yolu Hakk’ın şeriatıdır.”

            “Şeriat, diriler ile zenginler içindir; hiç mezardaki ölülere şeriat hükümleri uygulanabilir mi?”

            “Şeriatın emri oyuncak değildir; o, Hakk’ın adaletinin gölgesidir.”

            Mevlâna, evrensel bir üslup yakalamış ve bu üslubuyla zamanları, coğrafyaları, ırkları aşmıştır. Bu üslubunun dayandığı ana merkez ise Kur’an ve sünnettir. Sadece Mesnevi adlı eserinde 750 civarında ayet ve 2000’den çok hadis göze çarpar. Mesnevi, adeta farklı bir tefsir olarak karşımıza çıkar.

            Mevlâna’nın üslubu nedir? Her çağda ve zamanda geçerli olan evrensel bir üsluptur. Bu üslubun adı, “Müşahhastan mücerrede – somuttan soyuta” ilkesidir. Bugün de dünya eğitim sisteminde geçerli olan ilke budur. Sadece okullarda değil, hayatın içindeki konuşmalara dikkat ediniz, insanlar, konuşmalarına bir anekdot, bir hikâye ile başlıyorlar. Sınıfa giren bir öğretmen, hemen derse başlarsa bundan iyi bir sonuç alamaz; fakat bir hikâyecik, bir fıkra, bir şiir ve benzeri somut bir olayla dersine başlarsa, öğrencinin dikkatini çeker ve dersinde başarılı olur.

            Gazali’nin konu ile ilgili muhteşem bir sözü vardır; der ki: “ Allah, en vurucu ayetlerini kıssalardan sonra söyler.” Aslında Kur’an’ın da üslubu budur; Allah, geçmiş ümmetlerin hayatlarından bize kıssalar sunarak zihnimizi diri tutuyor, ibret almamızı sağlıyor.

            Mevlâna, mesnevi’sinde 226 hikâye, kıssa, fabl anlatır; sonra da bunlardan dersler çıkararak önümüze serer. Bu üslup, kolay anlaşılan bir üslup olduğundan 800 yıldır, dünyada Mesnevi okunmaktadır.

            “Ben bir pergel gibiyim…” derken, dünyadaki bütün insanlarla birlikte, el ele; fakir- zengin, kadın- erkek, beyaz- kara… ne olursa olsun hepsine “gel…” diyor. “Gel, ama geldiğin gibi kalma, özüne dön, Müslüman ol!” diyor.

            Mevlâna büyük bir eğitimcidir; insanı maddi ve manevi yönleriyle çok iyi tanıyan bir muallimdir. Fıtratı bile bir ustadır. Değişik topraklara farklı tohumlar ekerek ürün alabilen bir bilgedir. İnsanları önce kendileriyle barışık olmaya, sonra toplumla barışık olmaya ve ardından Yaratıcı ile barışık olmaya çağırır. Bu basamaklar aşılmadan insan eğitilmiş olamaz.

            “Allah’ın varlığı sabittir; buna delil de istemez. Eğer sen bir iş yapmak istiyorsan, O’nun huzurunda kendi kulluğunu ispat et.” derken, insanın kendini tanımasının ne kadar önemli olduğunu vurgulamaktadır.

            “İster İranlı ol, ister Rum, ister Türk. Dilsizlerin dilini konuş.” diyor.

            Bunun adı, ruhtan ruha konuşmaktır. Duygularına hitap edemediğiniz insanlar sizden uzaklaşır. İnsan onurunu hiçe sayan, ruh dünyasının engin açılımlarını bilmeyen, yerelde evrenseli hissedemeyen, üslubuna kuyumcu ayarı veremeyen insanlar, toplumu ifsat ediyorlar; artık sussunlar ve Mevlâna’yı dinlesinler!

   D. Ali TAŞÇI (dalitasci@hotmail.com) Twitter:@DAliTasci