Lazların sınırlar ötesindeki hikâyesini anlatan heykel. Mısır başkenti Kahire’de.

Nil nehrinin kıyısında bir meydanda. Yüksekçe mermer bir kaide üzerine konulmuş, yaklaşık bir buçuk insan boyundaki heykel. Belinde palası, üzerinde cepkeni, başında sarığı, kıvır kıvır sakalları, çakmak çakmak bakan gözleri; Karadenizli olduğunu ortaya koyan kanatlı iri burnu ile Osmanlı donanmasının kahraman deniz askerlerinden bir denizci heykeli tüm heybetiyle duran bir heykel. Altındaki yazıyı okuduğunuzda “Laz-Ogli Mohammed Bey” yazısı göze çarpıyor. Kahire’nin en güzel yerine Laz Oğlu Muhammed Bey’in heykelini dikip meydana adını vermişler.

Padişah 3. selim zamanında Fransızlar ve İngilizler Mısır’a saldırıp Kahire’ye girmişler, Kavalalı Mehmet Ali Paşa’ya yardım amacı ile Osmanlı donanmasındaki leventler kahramanca savaşarak düşmanları kovmuşlar. Osmanlı donanmasında bulunan Laz Oğlu Muhammed Bey ise gerçekten çok kahraman birisiymiş, emrindeki adamları ile canı pahasına savaşarak bir mahallede çoluk çocuğu katledilmekten kurtarmış ve şehit olmuş. Laz Oğlu Muhammed Bey ise yüzlerce yıl sonra hatırlanarak, adına mısırlılar bir heykel yaptırmışlar ve Kahire’nin en güzel mahallesinin meydanına da “Laz Oğlu Meydanı” adını koymuşlar.

Mısır İçişleri Bakanlığı ve Mısır İstihbarat Birimi’nin bulunduğu meydandaki ”Lazoğlu Heykeli”nin ilginç bir hikayesi var.

Mehmet Ali Paşa’nın torunu Tevfik Paşa, Mısır’da komutanlığın yanı sıra uzun süre mali işlerden sorumlu olan ve dedesinin en güvendiği kişilerden Lazoğlu Muhammed Bey için heykel yapmak ister. Fakat heykelini yapacak Fransız heykeltıraş, ona ait hiçbir resim bulamaz. Bir gün sokakta bir arkadaşıyla yürürken, arkadaşının yoldan geçen bir ”Saka”yı (Evlere su taşıyan kişi) işaret ederek, ”İşte Lazoğlu” deyip, Ona benzeyen birini göstermesi üzerine, heykeltraşın bu kişiyi dikkate alarak söz konusu heykeli yaptığı anlatılır.

Kavalalı Mehmet Ali Paşa döneminde Mısır’da komutan ve mali işler sorumlusu olarak görev yapan, daha sonra ise bir süre sadrazamlık görevinde bulunduğu belirtilen Lazoğlu Muhammed Bey’in adını taşıyan meydandaki heykelinin altında, Arapça’nın yanı sıra Latin alfabesiyle yazılmış ”Laz-Oglı Muhammed Bey-1828” levhası yer alıyor.

Takvim gazetesi yazarı Bekir Hazar 13 Eylül 2011 tarihinde Lazoğlu Muhammet Paşa için şu satırları yazmıştı;

Tahrir Meydanı’nın hemen yanında bir semt var.
Adı; “Laz oğli”..
Ve o Laz oğli semtinin tam göbeğinde bir buçuk insan boyunda bir heykel var.
Belinde palası, üzerinde cepkeni, başında sarığı… Kıvır kıvır sakalları… Çakmak çakmak gözleri… Ve kanatlı iri burnu ile… Lazoğlu’nun heykeli bu… Padişah 3. Selim zamanında Fransızlar ve İngilizler Mısır’a saldırıp Kahire’ye girdiler.
İşgalci düşmanı Kahire’den atmak için Osmanlı donanması harekete geçti.
İşte o donanmada kahraman bir yiğit vardı.
Adı Lazoğlu Muhammed idi.
Lazoğlu, emrindeki adamları ile Kahire sokaklarında düşman kovaladı.
İngilizler bir mahallede çoluk çocuğu katletmek üzereydi.
Lazoğlu yetişti, katliamı engelleyerek çocukların hayatını kurtardı.
Canı pahasına… Çünkü çocuklar için savaşırken şehadet şerbetini içti.
Yüzlerce yıl sonra onun aziz hatırasına Mısırlılar bir heykel yaptırdı.
O heykelin olduğu semte “Laz oğli mahallesi” adı verildi.
Dedemiz Laz oğli Muhammed Mısır’da çocukları ölümden kurtardı...

Gazeteci Özkan Altıntaş'ın kahire gezisi sırasında rastladığı ve resmedip not düştüğü bu satırlar, Karadeniz kentlerinin insanları, namı diğer Lazların sınırlar ötesindeki hikâyesini anlatıyor:

Karadenizlilerin çalışkanlığı ve kıvrak zekâya sahip oldukları bilinir.
Bu nedenle Karadenizlilere ait olmayan birçok fıkra onlara mal edilir.
Karadenizliler kendilerine Laz denilmesine ve şaka yapılmasına hiç kızmazlar. Türklüklerini hiçbir zaman inkâr etmezler.

Türkiye'ye hizmet için var güçleriyle çalışırlar. Büyük çoğunluğu denizci olduğu için dünyanın birçok ülkesine giderek bilgi ve görgülerini artırmıştırlar. Oralarda gördükleri iyi şartları Türkiye'ye taşımışlardır. Türkiye ekonomisine büyük yararları olan Lazlar yönetimde de söz sahibi olarak ülkemizin çağdaş devletler seviyesine ulaşmasında önemli rol oynamışlardır.

Lazlar hakkında çok şeyler duymuşuzdur lakin duymadığımız bir şey var.
"Lazın heykelini Kahire'ye dikmişler."
Bu şaka değil gerçek. Laz'ın hem heykelini dikmişler hem de caddeye ismini vermişler.

1986 yılında Mısır'a ilk kez gittiğimde elimde fotoğraf makinem Tarihi kent Kahire'yi dolaşıyordum. Müze gezim sırasında yolum Nil nehrinin kıyısında bir meydana düştü. Bindiğim tramvay bu meydanı dolaşıyor, sonra yeniden müzelerin bulunduğu semte gidiyordu. Meydanda bulunan bir heykeli görünce tramvaydan indim. İlgimi çeken, yüksekçe mermer bir kaide üzerine konulmuş, yaklaşık bir buçuk insan boyundaki heykeldi. Belinde palası, üzerinde cepkeni, başında sarığı, kıvır kıvır sakalları, çakmak çakmak bakan gözleri; Karadenizli olduğunu ortaya koyan kanatlı iri burnu ile Osmanlı donanmasının kahraman leventlerinden bir denizci heykeli tüm heybetiyle karşımda duruyordu.
Altındaki kaideyi okuduğumda şaşkınlığım bir kat daha arttı.
"Laz-Ogli Mohammed Bey" yazıyordu.

Yani adamlar Kahire'nin en güzel yerine Laz oğlu Muhammet Bey'in heykelini dikip meydana adını vermişlerdi.
Laz'ın heykelinin fotoğraflarını çekip heyecan içerisinde hikâyesini öğrenmek üzere Türk Konsolosluğu'na gittim. Anlattıklarına göre Laz oğlu Muhammet Bey gerçekten çok kahraman birisiydi.

Padişah Üçüncü Selim zamanında Fransızlar ve İngilizler çok kanlı bir şekilde Kahire'ye girmişlerdi. Kavalalı Mehmet Ali Paşa'ya yardım için gelen Osmanlı Donanması'nın leventleri kahramanca savaşarak işgalcileri püskürttüler. Bu donanmada bulunan Laz oğlu Muhammet Bey ise emrindeki adamlarıyla canı pahasına savaşarak bir mahalleyi çoluk çocuk katledilmekten kurtardı.
Savaş sırasında şehit düştüğü için Mısırlılar, ona olan minnet borçlarını heykelini dikip meydana adını vererek ödediler.
İşte dünyada bir eşi daha bulunmayan Laz heykelinin hikâyesi böyle…(www.pazar53.com)