Asansör kazalarının ölümle sonuçlanma oranının her geçen gün artması TMMOB Makina Mühendisleri Odası'nın tepkisine neden oldu.
Bu konudaki tedbirlerin yeniden gözden geçirilmesi ve işin ehliyetine dikkat edilmesi gerektiğini vurgulayan TMMOB Makina Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi Yönetim Kurulu Başkanı Tevfik Peker "9 Eylül’de Saat 16.00 sıralarında Ataköy 9. Kısım B19 Blok’ta oturduğu apartmanın 9. katından ikinci katındaki evine inmek için asansörü çağıran Hazal Güler(9) durak kapısını açtığı sırada asansör kabininin katta olmamasından dolayı 9. kattan kuyu boşluğuna düşerek hayatını kaybetti. Apartman sakinleri tarafından daha önce de benzeri bir olayın yaşandığı ifade edildi.
Makina ve Elektrik Mühendisleri Odası Bilirkişi Heyeti 10 Eylül 2007 tarihinde kazadan bir gün sonra olay yerinde incelemede bulunmuştur. Kabin katta yok iken durak kapısının açılmasının nedenleri göz önüne alınarak incelemede bulunulmuştur.
1.Neden; Durak kapısı veya panodan kabin kapısında düz kontak yapılması ve kapının iyi kapanmaması sonucunda da asansörün hareket etmesi,
2.Nedeni; Kilidin tutukluk yapması ve elektrik devresinin tamamlanmış olması,
3.Neden; Kumanda panosundaki kartlarda ark yapmış olma durumu ve sonucunda asansörün çalışması durumlarında meydana gelebilir.
İnceleme sonucunda;
Kumanda panosunda ve durak kapısı kilidinde düz kontağa rastlanmamıştır.
Kilidin çalışır durumda olduğu görülmüştür. Kumanda panosu ilgili firma tarafından kontrol edilmelidir.
Özellikle son 25 yıl içinde asansörlerde hızın 10 m/s üzerine çıkması, asansörlerdeki konfor ve güvenlik önlemlerinin de artırılması ihtiyacını doğurmuştur. Bir çok ülkede insan hayatına konfor ve kolaylık sağlayan taşıma sisteminin standart ve yönetmeliklerini hazırlanmıştır. Standart ve yönetmelikler asansördeki gelişmelere bağlı olarak geliştirilmektedir.
Standartlar ve ilgili güvenlik kurallarının amacı, insan ve yük asansörlerinin güvenli çalışması, bakımı ve acil durumlar sırasında muhtemel kaza risklerine karşı insan ve eşyaları korumak ve asansörlerde olması muhtemel çeşitli kazalarla ilgili muhtemel riskleri önlemektir. Muhtemel riskler koparma, ezme, düşme, darbe, mahsur kalma, yangın çıkması, elektrik çarpması ve malzemelerin hasara uğraması; mekanik hasar, aşınma, paslanma oluşması olarak sıralanabilir.
Asansörlerde, tasarım aşamasından imalat aşamasına, imalat aşamasından kullanım aşamasına, kullanım aşamasından periyodik kontrol aşamasına kadar düzenli kontroller yapılmalıdır.
Düzenli kontroller yapılmaması durumunda asansör kazalarına neden olunabilir. Kaza sonucu yaralanma ve ölümlere yol açılabilir. Aylık bakım ve yıllık periyodik kontrollerin aksatılmadan yönetmeliklerde belirtilen yetkili kurumlar veya kurumların belirlediği uzman kişiler tarafından yapılması çıkan yönetmeliklerde belirtilmiştir.
Ülkemizde asansör sayısı net olarak bilinmemekle birlikte yaklaşık olarak 140.000 – 150.000 adet asansörün olduğu varsayılmaktadır. Bu asansörlerin durumu ile ilgili olarak bazı bölgelerde Elektrik ve Makine Mühendisleri Odası tarafından yapılan periyodik kontroller fikir verebilir.
Makina ve Elektrik Mühendisleri Odaları tarafından bazı belediyelerde yapılan sözleşmeler sonucu yapılan kontrollerde asansör sistemlerinin %10 standarda uygun ,%15 kullanım dışı bırakılması gereken,%75 eksikler içerdiği görülmektedir.
Asansörlerde periyodik muayene geniş çaplı olarak İzmir Belediyesi ile TSE arasında 1989 tarihinde yapıldı. Daha sonra 1992 tarihinden itibaren yine İzmir İlçe Belediyeleri ile Makine Mühendisleri Odası ve Elektrik Mühendisleri Odası İzmir Şubeleri arasında yapılan protokollerle devam etti. Bir çok ilimizde de odamızca periyodik kontroller devam etmektedir.
İstanbul’daki örnek uygulama Bakırköy Belediyesi ile Makina ve Elektrik Mühendisleri Odası İstanbul Şubeleri arasında yapılan protokolle 2002 yılında yapıldı. Yapılan 1. kontrollerde asansörlerin %6 standarda uygun ,%16 kullanım dışı bırakılması gereken, %78’inin de eksiklikler içerdiği görülmektedir. 2. kontrollerde asansörlerin % 18’inin standarda uygun, % 8 kullanım dışı bırakılması gereken,%74’ünün de eksiklikler içerdiği görülmektedir.
Yukarıdaki kontrol sonuçlarından da anlaşılabileceği gibi ülkemizdeki asansörlerin bakımı yetkili firmalar ve servisleri tarafından değil ehliyetsiz kişiler tarafından yapılmaktadır. Asansör denetim yetkisi belediyelerde bulunmaktadır. Belediyeler bünyesinde yeterli kadro bulundurulmadığı için, denetimler de yeterli yapılamamaktadır. Bu durumun bir an önce düzeltilmesi gerekmektedir. Aksi takdirde, bu tür kazalar ne ilk nede son olacaktır. Yeni canlar yitirilmeden yetkilileri göreve çağırıyoruz." şeklinde konuştu.
Bünyesinde Makina ve Elektrik Mühendisi barındırmayan yetkili olmayan firmalara montaj ve bakım hizmeti verilmesinin önüne geçilmesi gerektiğini vurgulayan TMMOB Makina Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi Yönetim Kurulu Başkanı Tevfik PEKER "Valilik ve Belediyeleri yönetmelikleri uygulamaya çağırıyoruz. Makina Mühendisleri Odası olarak bir kez daha söylüyoruz; makinalar insan ölümüne neden olmasın. Çünkü gereken denetim, bakım ve onarımlar periyodik olarak yapılırsa ve kamusal bir denetim mekanizması denetlerse makinalar bize zarar vermeyecektir."dedi.