Bankaların farklı isimler altında aldığı komisyon ücretlerine yönelik eleştiriler sürerken, mahkemelere intikal eden dosyalarda kararlar müşteri lehine çıkmaya devam ediyor. Mahkemelerin, kredi kartlarındaki aidattan sonra vadesiz hesaplardan kesilen 'işletim ücreti' ile ilgili de müşteriyi haklı bulmasının ardından gözler sektörün otoritesi konumundaki Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu'na (BDDK) çevrildi. Üst Kurul'un önümüzdeki günlerde aidat tartışmalarına açıklık getirmesi bekleniyor. Tüketiciler Birliği, "Tüketiciyi Koruma Kanunu ortada. Açılan davaları da müşteri kazanıyor. Buna rağmen bankaların kendi bildiğini okumaya devam etmesi anlaşılır gibi değil. Sektör otoritesi artık bu konuya el koymalı." çağrısında bulunuyor. Hesap işletim ücreti, kredi kartı üyelik ücretleri, kart bedeli, rehin kaldırma yazısı ücreti, dosya açma parası gibi kesintiler konusunda tüketici lehine verilen kararlar, bankaları 'haksız' uygulamalarından vazgeçirmiyor. Bu konudaki son örneklerden birisi geçtiğimiz günlerde İzmir'de yaşandı. Bir bankadan otomobil kredisi alan Dr. Muammer Başkan, taksit ödemeleri dışındaki 'hesap işletim ücreti' adı altında yapılan kesintiyi Tüketici Hakem Heyeti'ne şikayet etti. Heyet, mahkeme yolu açık olmak üzere, kesintinin faiziyle birlikte geri ödenmesine karar verdi. İzmir'in Kemalpaşa ilçesinde oturan Ahmet Kaya da vadesiz mevduat hesabından kesilen 21,72 YTL'ye itiraz ederek, konuyu hakem heyetine taşıdı. Heyet de kesintinin Kaya'ya geri ödenmesine karar verdi.
Bankalardaki toplam mevduat sayısının 70 milyonun üzerinde olduğu hesaplanıyor. Kredi kartı sayısı ise 7 Temmuz itibarıyla 34 milyon 857 bini aşmış durumda. Bu sayı banka kartları ilave edildiğinde 57 milyona yaklaşıyor. Tüketiciler Birliği Başkanı Bülent Deniz, "Burada ince bir hesap var. Dava açan parasını alıyor. Açamayandan kesinti sürüyor. 30 milyonda 200 bin kişi parasını almış olsa bile bankalar kârlı." diyor. BDDK'nın konuya el atmasının zamanının geldiğini ifade eden Deniz, "Üst Kurul, kesinleşen mahkeme kararlarını görmezden gelemez. Bir genelge ile konuyu çözebilir. Bu konudaki başvurularımıza rağmen şu ana kadar bir sonuç alamadık. BDDK suskunluğunu korursa, bağlı olduğu bakana çıkacağız. Olmadı, Meclis'e gideriz. Meselenin çözümü için 5464 sayılı Kredi Kartları Kanunu'nda küçük bir değişiklik yapılması yeterli olur." diye konuşuyor. Bankaların, işlemler dışında yaptıkları kesintilerle ilgili şikayetler gün geçtikçe artıyor. Bankanın kendisinden habersiz yaptığı kesintinin farkına varan Muammer Başkan da bunlardan birisi. Aralık 2005 yılında bir bankadan 11 bin YTL otomobil kredisi çeken Başkan'dan krediyi alırken masraf adı altında 175 yeni lira kesinti yapılır, taksitlerini ödemesi için de vadesiz hesap açılır. Müşteri hesabı kredi taksidini ödeme dışında kullanmadığı halde banka altı ay sonra hesap işletim ücreti adı altında 19 YTL daha kesinti yapar. Bu kesinti yüzünden yatırdığı tutar, taksidi karşılamayınca faiz uygulanır. Durumu öğrenen Başkan, şubeye giderek itiraz eder. Banka, itirazı kabul ederek kesinti yaptığı miktarı faiziyle birlikte iade eder. Ödeyememe durumuna düştüğü için borca uygulanan faizden de vazgeçer.
Ancak altı ay sonra bu kez ikinci dönem için 23 YTL'lik 'hesap işletim ücreti' kesintisi yapılır. Şubeye gittiğinde "Her hesap bankaya bir maliyet oluşturuyor. Bu kesintiyi onun için yapıyoruz" denilerek itirazı reddedilir. Bir önceki iadeyi de "Şubenin inisiyatifi" diye açıklar. Başkan, bunun üzerine Narlıdere Kaymakamlığı Tüketici Sorunları Hakem Heyeti'ne başvurur ve bankanın, kendi isteği dışında açtığı hesaptan bilgisi olmadan kestiği meblağı ve dosya masrafı adı altında aldığı 175 YTL'yi faiziyle birlikte talep eder. İtirazı dikkate alan hakem heyeti, bankadan savunma ister. Banka savunmasında, hesap işletim ücretinin, her bir vadesiz mevduat hesabının raporlama ve bulundurma maliyetinden kaynaklandığını, bazı istisnalar dışında bütün vadesiz mevduat hesaplarına uygulandığını anlatır. Bireysel bankacılık işlemleri yapan vadesiz mevduat hesabı sahibi müşterilerinden yılda iki defa olmak üzere her altı ayda bir 23 YTL hesap işletim ücreti alındığını kaydeden banka, kesintinin bütün bankacılık sektöründe uygulandığını ve bankacılık hizmetleri sözleşmesi kapsamında olduğunu ifade eder. Fakat, hakem heyeti yaptığı inceleme sonucunda müşteriyi haklı bulur. Yıllık alınan hesap işletim bedelinin 4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun'un 6. ve 10. maddeleri kapsamında haksız olarak alındığına oybirliğiyle karar verir.
29 Ağustos 2007 tarihinde alınan karara göre, bankanın 23 yeni lirayı müşterinin şikayet tarihi olan 18 Haziran 2007 tarihinden itibaren faiziyle birlikte geri ödemesi gerekiyor. Bankanın kararı Tüketici Mahkemesi'ne götürmesi için tanınan süre 13 Eylül'de doldu. Ancak banka yetkilileri bu konudaki soruları cevapsız bıraktı. Başkan, borcunu zamanında ödemesine rağmen yapılan kesintiyi içine sindiremediğini ifade ederek, "Aldığım kredi karşılığında 3 bin YTL faiz ödüyorum. 175 yeni lira da dosya ücreti aldılar. Açılan hesabın maliyeti nedir ki yıllık 46 YTL ücret alıyorlar?" şeklinde tepki gösteriyor.
Maaş hesabından kesintiye de iade
Başkan, parayı ödemek için her ay zaten bankaya gittiğini, açılan hesap yerine doğrudan kredi hesabına da yatırabileceğini ifade ediyor. Şikayetinin hakem heyetinde olduğu dönemde bankanın yılın ikinci yarısı için de kesinti yaptığını belirten Başkan, bunun için de itirazda bulunacağını kaydediyor ve ekliyor: "Dosya masrafı için 175 YTL alınması da haksızlık. Hakem heyeti bu konuyu 'delilleri sunulmamış' gerekçesiyle reddetti. Belgeleriyle birlikte yeniden başvuracağım."
'Hesap işletim' kesintisini hakem heyetine götüren bir başka isim de Ahmet Kaya. Kaya, bir banka şubesinden maaş almak için açılan hesabını tayin olduktan sonra vadesiz hesap olarak kullanmaya devam etti. Bir süre sonra hesabından 21,72 YTL kesildiğini görünce itirazda bulundu. Banka itirazı kabul etmeyince konuyu Tüketici Sorunları Hakem Heyeti'ne götürdü. Heyet de itiraz yolu açık olmak şartıyla yapılan kesintinin yatırma tarihinden itibaren yasal faiziyle birlikte Kaya'ya geri ödenmesine karar verdi. Kaya'nın başvurusunu değerlendiren Tüketici Sorunları Hakem Heyeti, bireysel bankacılık sözleşmesinin 9. ve 168. maddelerinde hesap işletim ücreti alınacağına dair hükümler bulunduğunu, ancak bu ücretin nasıl belirleneceği ve hangi oranlarda olacağının sözleşmenin imzalanması sırasında açık olmadığını belirtti. Bu hususlar banka müşterisinin hesap açmak ya da açmamak konusundaki tercihini etkileyeceğine dikkat çekilen kararda, "Sözleşmede hesap işletim ücretinin (...işlem anında yürürlükte bulunan oranlarda) alınacağı yazılıdır. Bu hüküm müşteri tarafından bilinebilir ya da belirlenebilir. Bir açıklık gerektirmemektedir. Ayrıca sözleşme 12 punto ile yazılmamıştır." denilerek Ahmet Kaya'nın itirazını haklı buldu.
'Kredi kartından tahsil edilen aidat haksız'
Geçen yıl bir tüketicinin başvurusunu değerlendiren Kastamonu Tüketici Sorunları Hakem Heyeti, banka tarafından tüketiciden tahsil edilen yıllık kart aidat bedelinin, haksız olduğuna ve bedelin tüketiciye iade edilmesine karar vermişti. Bankanın karara itiraz ettiği Kastamonu Asliye Hukuk Mahkemesi de ret kararı vererek kesilen 30 YTL'nin müşteriye iadesine karar vermişti.
'Vadesiz hesaptan işletim ücreti kesilemez'
Bankaların vadesiz hesaplardan yıllık iki taksit halinde kestikleri işletim ücretinin haksız olduğunu tescilleyen mahkeme kararı da Kocaeli'nden çıktı. Kocaeli 3. Asliye Hukuk Mahkemesi, vadesiz mevduat hesabı için yıllık aidat kesilemeyeceğine karar verdi. Temyiz aşamasındaki kararın onanması halinde milyonlarca mevduat sahibi, bankaların kestiği hesap ücretini geri alabilecek.
'Rehin kaldırma yazısından ücret alınmaz'
İzmir'de kredi çektiği bankadan 'rehin kaldırma yazısı' isteyen müşteri 40 YTL istenince, tüketici, hakem heyetine şikâyette bulunmuştu. Avukatı aracılığıyla bankaya da ihtarname çeken tüketici bu yüzden toplam 115 yeni lira harcamak zorunda kalmıştı. Heyet, şikayeti haklı bulmuş ve bankanın 40 YTL'yi iade etmesine karar vermişti.
'Yapılan, soygundan farksız' Verilen kararlara rağmen bankaların yanlışta ısrar ettiğini kaydeden Tüketiciler Birliği Başkanı Bülent Deniz, "Uğradığı haksızlığı mahkemeye taşıyan tüketici, parasını geri alıyor. Bankalar ise kesinleşen mahkeme kararlarına rağmen kesintide ısrar ediyor. Bu yapılan soygundur. BDDK, bu durumu görmezden gelemez. Uygulamada birlik olması için illa herkesin mahkemeye başvurması mı gerekiyor?" değerlendirmesinde bulundu.