Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) Orman Fakültesi Orman Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Devlet Toksoy, Dünya nüfusunun yaklaşık yüzde 80'i hastalıkları iyileştirmede geleneksel ilaçlar, özellikle de tıbbi bitkileri kullanmakta. Tıbbi bitki kullanımı gelişmiş ülkelerde gittikçe artmaktadır. Bu kullanıma paralel olarak tıbbi bitki ticareti de genişlemekte, başlı başına bir sektör haline gelmektedir dedi.
Doç. Dr. Devlet Toksoy, tıp alanındaki önemli gelişmelere rağmen, insanların zaman zaman şifayı doğada aradıklarını ve yüzyıllardır edindikleri deneyimler neticesinde tıbbi bitkilerin kullanımına hiç ara vermediklerini belirtti.
Özellikle sentetik ve kimyasal içerikli ilaçların yan etkilerinin ortaya çıkışının tıbbi bitki kullanımını artırdığını ifade eden Toksoy, Dünya nüfusunun yaklaşık yüzde 80'i hastalıkları iyileştirmede geleneksel ilaçlar, özellikle de tıbbi bitkileri kullanmakta. Tıbbi bitki kullanımı gelişmiş ülkelerde gittikçe artmaktadır. Bu kullanıma paralel olarak tıbbi bitki ticareti de genişlemekte, başlı başına bir sektör haline gelmektedir diye konuştu.
AKTAR ANKETİ
Doğu Karadeniz yöresinin zengin bitki örtüsüne sahip olduğuna dikkati çeken Toksoy, Türkiye florasının yüzde 25'ini oluştururken, endemik türlerin yüzde 23'ü bu bölgede bulunmaktadır. Araştırma Görevlisi Mahmut Bayramoğlu ile birlikte Doğu Karadeniz yöresinde tıbbi bitki kullanımındaki verilere ulaşmak amacıyla toplam 25 aktarda alışveriş yapan 170 müşterinin katılımıyla anket çalışması yaptık. Trabzon, Rize, Artvin, Gümüşhane, Bayburt, Giresun ve Ordu'da hizmet veren aktarlarda gerçekleştirilen çalışmayla Doğu Karadeniz yöresinde tıbbi bitki ticaretinin talep kısmını oluşturan müşterilerin sosyo ekonomik ve demografik özellikleriyle birlikte kullanılan tıbbi bitkilerin kullanım amaçları, müşterilerin tutum ve davranışlarını ortaya koyduk diye konuştu.
Toksoy, yapılan çalışmanın Trabzon'un yörenin tıbbi bitki ticaretinin merkezi konumunda olduğunu ortaya çıkardığını belirterek, şunları söyledi: Anket çalışmasına katılan müşterilerin yüzde 65.3'ü erkeklerden, yüzde 37.7'si ise kadınlardan oluştu. Müşterilerin eğitim seviyesinin 9.7 yıl, bunun da Türkiye'nin eğitim seviyesinin üstünde olduğu gözlendi. Meslek gruplarına bakıldığında aktarlardan yüzde 44.7 ile memurların, yüzde 17.6 ile ev kadınlarının ve yüzde 11.8 ile esnafın alışveriş yaptıkları belirlendi. Alışveriş yapanların yaşları ise 18 ile 67 arasında değişmekte olup, bunların ortalama yaşı 37.8'dir.
EN ÇOK SİNDİRİM SİSTEMİ BOZUKLUĞU İÇİN BİTKİ ALINIYOR
Aktardan ürün alanların en fazla yüzde 17.6 ile sindirim sistemi bozukluğu ve yüzde 17.1 ile de solunum sistemi bozukluğu gibi sağlık sorunlarından dolayı tıbbi bitkileri kullandıklarının belirlendiğini ifade eden Toksoy, Müşterilerin yüzde 41.8'i sorunlarının ankette yer almayan başka problemleri olduklarını belirttiler. Geri kalan orandakiler ise farklı sorunlar için aktara gidiyor. Bu problemlerin başında zayıflamak için tıbbı bitki kullanımı birinci sırada yer alırken, bunları saç dökülmesi, baharat olarak bitkilerin kullanımı ve prostat hastalığı izledi dedi.
Toksoy, müşterilerin en çok yüzde 31.5 ile nane, yüzde 22.9 ile ıhlamur, yüzde 12.7 ile kuşburnu tükettiklerinin tespit edildiğini anlatarak, şöyle devam etti:
Tüketim oranlarına bakıldığında bu bitkileri sinameki ve papatyanın takip ettiği görülüyor. Tıbbi bitkileri satın alan müşterilerin yüzde 30.8'inin markaya, yüzde 8.5'inin fiyata, yüzde 42.8'inin kullanım süresine, yüzde 0.4'ünün pakete dikkat ettiklerini belirdi. Yüzde 27'si ise aktarların tavsiyelerine göre ürünleri aldıklarını söylediler. Müşterilerin genelde bitkiler hakkında yeterli bilgiye sahip olmamalarından dolayı büyük bir çoğunluğu aktarların tavsiyelerine güvenmek durumunda kalıyorlar. Müşterilerin yüzde 72.4'ünün karşılaştıkları sağlık sorunlarına göre ilk olarak sadece hastaneye, yüzde 22.9'unun önce hastane sonra aktara, yüzde 2.4'ünün önce aktar sonra hastaneye ve yüzde 0.6'sının ise sadece aktara gitmeyi tercih ettikleri belirlendi.
Toksoy, çalışmayla ağırlıklı olarak müşterilerin ayda bir defa bu işletmelere gittiklerinin hesaplandığını da kaydetti.