Son yıllarda gerek kitaplarda ve gerekse de internet yoluyla Karadeniz insanının özellikleriyle bağdaşmayan fıkraların, hiçbir alakası olmamasına rağmen başta Temel olmak üzere Fadime, Dursun ve İdris gibi isimlerle sunulmasına karşı tedbirler aranıyor.
“Karadeniz fıkralarını kirletiyorlar” diyerek yola çıkan Trabzonlu sanatçılar, “Karadenizli Temel Kültür ve Sanat Günleri” adı altında bir festival düzenlemek için Karadeniz inadı ile çalışmalarını sürdürüyor.
Gerçek Temel’i dünyaya tanıtmak için 5 yıldır bu projeyi uygulamaya koymaya çalışan sanatçılar, maddi destek bulmak için Avrupa Birliği’ne başvurmaya hazırlanıyor.
KARADENİZ İNSANI AŞAĞILANIYOR
Temel fıkralarının 1960’lı yıllardan sonra derlenmeye başladığını kaydeden Karadeniz Fıkraları Ajansı Sahibi Hikmet Aksoy, şu anda 2 bin 200 civarında gerçek Temel fıkrası olduğunu anlattı.
Aksoy, “Karadeniz insanı namus kavramına önem verir, çalışkandır, enerjiktir, kıvrak zekalıdır. Örfüne ve törelerine düşkündür. Ancak Karadeniz insanı adına son dönemlerde piyasaya çıkan ya da her gün yaygın ve yerel gazetelerde yer alan fıkraların birçoğu hiç de öyle değil. Tamamen ayrı bir kişilik ve kültürü yansıtmaktadır. Bunlar Karadeniz insanının kimliğini kirleten, onu aşağılayan fıkralardır. Maalesef ülkemizde Karadeniz fıkraları kitabı yayımlama furyası yaşanıyor” dedi.
KANTARIN TOPUZU İYİCE KAÇTI
Karikatüristler Derneği Trabzon Temsilcisi Adnan Taç ise, “Günümüzde üretilen ve Karadeniz insanı ile ilgisi olmayan birçok fıkrada kantarın topuzunun haddinden fazla kaçırıldığı çok rastlanır hale gelmiştir. Karadenizli Temel’in dünyaca bilinen ve sevilen kimliği son yıllarda yayımlanan fıkra kitaplarıyla kirletilmek istenmektedir. Karadeniz insanının yaşam felsefesine ters düşen ve çoğu İskoç, Slovak, İngiliz vb. yabancı kaynaklardan alınan fıkralar bile ticari kaygı ile ‘Temel’ adına uyarlanmıştır. Böylesi bir olumsuzluğu yaşamak kuşkusuz Karadeniz insanına en büyük saygısızlıktır” diye konuştu.
TEMEL’İN BOZULAN İMAJI
Bugüne kadar Temel’i ön plana çıkaran hiçbir etkinliğin yapılmadığına dikkat çeken Adnan Taç, “Bu amaçla geniş kapsamlı bir Sanat Günleri etkinliği içerisinde Temel’i gerçek kimliği ile Türkiye’nin ve dünyanın hafızasında canlı tutulması düşünülmüştür. Böylesi bir etkinlik, Temel’in bozulmaya çalışılan imajını, onun kimliğinde Karadeniz insanına verilen zararın bir anlamda düzeltilmesi olacaktır. Festivalin başlangıç günü Karadenizli Temel’in doğum günü olacaktır. Önceki belediye başkanlığına bu konuyu sunduk ama kaynak bulamadık. Şimdi Trabzon Sanatevi olarak Tamer Küçük ve Bülent Sümer ile birlikte rapor hazırladık, projeye maddi destek bulmak amacıyla kısa süre içinde Avrupa Birliği Destek Fonu’na başvuracağız” dedi.
2 FIKRA, 2 TEPKİ
2006’da Trabzon Valiliği ile Kültür ve Turizm Müdürlüğü tarafından hazırlanan Trabzon 2006 kitabında yer alan bir fıkra, büyük tepki görmüş, bunun üzerine kitap yeniden basılarak o fıkra çıkarılmıştı. Sözde Trabzon'un tanıtımını amaçlayan o dönemde 33 milyar lira harcanarak 20 bin adet basılan ve sonra toplatılan kitaptaki fıkra şöyleydi:
Temel ile Cemal çok sıkı arkadaştır. Birgün Temel, Cemal'in evinin önünden geçiyormuş. Cemal'in hanımı da bu sırada cam siliyormuş. Temel, "O Cemal evde mi?" diye sormuş. Cemal'in hanımı da, "Yok" cevabını vermiş. Temel, "Aç kapıyı ben celiyrim" deyince, Cemal'in hanımı, "Hes len. Sen beni orospu mu zannettin?" sözleriyle çıkışmış. Temel de bunun üzerine, "Para vereceğimi kim söyledi!" şeklinde karşılık vermiş…
FIKRA TEPKİLERİ
1998 yılında ise köşe yazarı Selahattin Duman'ın Trabzon'u konu alarak kaleme aldığı fıkra infiale sebep olmuştu. Trabzon'un Arsin İlçesi'ndeki Sabah Baskı Tesisleri, gece kurşunlanmış, uzun süre gazetenin Trabzon’da satılmaması için kampanyalar düzenlenmişti. İşte büyük tepki alan o fıkra;
Temel Rusya'ya gidecektir. Dursun daha evvelden tecrübeli, Temel'e nasihat eder.
- Temel Rusya'ya gidince nataşalarla sakın yatma. Allah korusun AIDS olursun, senden karına bulaşır, karından bana bulaşır, benden anana bulaşır, anandan da tüm köye bulaşır.
İSYAN ETTİREN FIKRALARA BİR ÖRNEK
Büyük tepki alan ve Karadenizlileri isyan ettiren uydurma fıkralar kitaplarda ve internet sitelerinde sürekli artıyor. İşte onlardan biri;
Temel ile Dursun her gün mendirekte balık tutarlarmış. Bir gün Dursun, “Ula Temel” demiş, “Haçan sen böyle paluk tutarken, pen senun eve sızsam, senin Fadimeyla aşna fişna edup, hamile piraksam, penden çocuğu olsa, senle pen ne olurduk?”
Temel sakin, yanıtlamış: ”Ödeşmiş olurduk…
İŞTE GERÇEK 2 TEMEL FIKRASI
- 40 yaşlarında bir kadın dolmuşa biner, parayı uzatır, “Bir öğrenci lütfen” der
Şoför Temel gayet sakin; “Haçan hançi okula gidiysin, anamı da oraya kaydettireceğum” der...
- Temel camiye gider, imam sürekli yakınır; “Paramız yok, minareyi onaramıyoruz. Para bulamıyoruz, boya yapamıyoruz. Halıları değiştireceğiz, para yok. Avizeler eskidi, para lazım”……
Temel dayanamaz; “Hocam kurtarmaysa kapat gitsin”