“… Ve Allah’ın insan bünyesine nakşettiği FITRAT’a uygun davran (ki,) Allah’ın yarattığında bir bozulma ve çürümeye meydan verilmesin…” (Rûm Sûresi: 30)
Atilla İlhan “Hangi Batı?” adlı kitabında şunları söyler:
“ Hayır, bize bunları öğretmediler: Lisede Sophokles okuduk, klasik Türk sanat musikisine sövmeyi, Divan şiirini hor görmeyi, buna karşılık devletin yayınladığı kötü çevrilmiş Batı klasiklerine körü körüne hayranlık göstermeyi öğrendik. Sanki Sinan, Leonardo’dan önemsiz, Mevlâna Dante’den küçüktü. Itri ise Bach’ın eline su dökemezdi! Aslında kültür emperyalizmin ilmiğini kendi elimizle boynumuza geçiriyorduk.”
Bir medeniyet algısı geliştirmeden yapacak ve yetiştirecek olduğunuz hiçbir şey sizin değildir ve sizi temsil edemez. Bahçe sizin değilse, siz ne kadar tatlı meyve yetiştirirseniz yetiştirin, o meyvelerin patentleri hep bahçe sahibinin adını taşıyacaktır. Sonra bir gün, sizin de en muhtaç oldunuz zamanda, bahçe sahibi, bahçesini elinizden alıverir, siz orta yerde şaşkınlığı yaşarsınız.
“ Külahıyla Yunus Emre
Sarığıyla Akşemseddin
Kavuğuyla Mimar Sinan
Gün doğmadan Şehzadebaşında.”
Gönüller dalgalanmadan, ilmin tadıyla mest olmadan size ait, sizin medeniyetinizi sembolize edecek bir dünya kuramazsınız diyor, Sezai Karakoç.
Modern eğitim modelinin esasları (kısaca):
Modern denilen eğitim fıtratı değil, fiyatı esas alır.
Tek dünyalı olduğu için, onu temsil eden bilim adamları, okudukları bilimin yaşayanları değil, nakledicileridirler. (Bu nedenle dünyayı kana bulayan, sömürüyü hayat belleyen, çobanlar değil, bu tarz bilginlerdir.)
Bilginin tüm işlevi, dünyevileşmesi ve dünyevi olana dönük hareket etmesidir. İnsan her şeyin ölçüsüdür ve tek tip insan modeli üretir; sahip olacaksın!
Başarı odaklıdır; bu nedenle kıyıcıdır; çünkü ötekinin başarısını hazmedemez. Gönül dünyasından yoksundur; duyguları, kendi bencilliğine yöneliktir.
Paylaşımcı değil, tekelcidir.
Medeniyetimizin eğitim modeli ise;
Fiyat odaklı değil, değer odaklıdır.
İki dünyalıdır; bu, onu dengede tutar. Zaten hayat dengedir ve denge, hayattır.
Bilgiyi, bilgin önce kendi nefsinde kullanır, kendini yoğurur ve aldığı tadı başkalarıyla da paylaşır. Bencil değil, paylaşımcıdır. Sahip olmak için değil, olmak için çaba sarf eder.
İlmi kendine verilmiş emanet bir olarak gördüğünden, merhamet ve şefkat temellidir. Fıtratı esas aldığından, Yaratıcıya karşı savaşa girişmez, O’na kulluğu esas alır.
Ahlâkı önceler. Ahlâk, yaradılış koduna göre hareket etmektir. Her şeyi fıtratına göre değerlendirmek, o doğrultuda iz sürmektir. (Ateş yakar, su söndürür; bu, onların ahlâkıdır.)
Bilgiyi ibadet bellediğinden, bütünleştirici bir özellik taşır. Mevlâna, “ İbadet, evrenle bütünleşmektir.” der.
En temel özelliklerden biri de fanilik duygusudur. Fanilik duygusunu içselleştiren bir insan, dünyada terk edemeyecek olduğu hiçbir şeyin olmadığını bilir, bu bilince ulaşır ve huzura erer. İç dünyasında “belki”ler dolaşarak onun ruhunu ısırmaz.
Öğretmen, öğrenciyi “öteki “ olarak değil, kendinden bir parça olarak görür; bilgiyi sadece sınıfla sınırlı kılmaz, öğrencinin bütün hayatına yaymaya çalışır.
Özgürlükçüdür. Özü gür akmayanın, yani fıtratı keşfedilmeyenin, fıtrata hitap etmeyen “bilgi”nin insanı terbiye etmek değil, onu bozan bir özelliği vardır. Bozulan insan, savaşsız yaşayamaz. Özgürlükçü insan ise, barışı öne çıkarır; çünkü bu, onun özelliğidir.
Eğitim (terbiye), Rabbin varlıktaki tecellisidir. İnsan hayatındaki bütün davranış ve oluşumlar, bu tecelliyi kendine çekmek üzere konuşlanmalıdır. İşte aydınlanmak buna denir ki, bu aydınlık, insanı sonsuza salimen çıkarır.
D. Ali TAŞÇI (dalitasci@hotmail.com) Twitter:@DAliTasci