Yıldırım/şimşek, yerden göğe doğru yükselen ve 100 milyon volta kadar ulaşabilen enerji akımıdır, maruz kalma süresi milisaniyelerdir. Ancak doğru akım (elektrik alternatif akımdır) olduğundan vücuttaki etkileri de biraz farklıdır.
Yıldırım, tüm vücudun maruz kaldığı bir yüksek voltajdır. Yıldırım çarpmasında insan vücüdünda başta sinir sistemi ve kalp-damar sistemi olmak üzere pek çok sistem etkilenir. Yıldırım, karakteristik bir yüzeysel cilt yanığı oluşturur ama nadiren derin yanıklar olur. Asıl problem sinir sistemi hasarı ve kalp ritim bozukluklarıdır. Yıldırım düşmesi sonucu pek çok insanda kısa süreli hafıza kaybı olmakta ve bu olayı hatırlamamaktadır. Kazazedede uyuşma, karıncalanma, kısmi veya tam felç, körlük, duyma kaybı, konuşma güçlüğü veya konuşamama gibi belirtiler olabilir ancak bunlar genellikle geçicidir. En önemli sorun kalp ritminde bozukluklar ve kalp durmasıdır. İlkyardımcı yıldırım düşmüş ve kalbi durmuş bir kazazedeyi ölü kabul etmemeli ve hemen kazazedeye canlandırma uygulanmalıdır. Bu kazazedeler genellikle başarı ile geri döndürülebilirler.
Yıldırım çarpmış bir kazazedeye dokunmak tehlikeli değildir, kazazedeye dokununca çarpılma tehlikesi yoktur.
Yıldırım çarpması durumlarında çeşitli kırıklar özellikle de omurga kırıkları sık görülür. Bu nedenle tüm kazazedeler tespit edilmeli ve omurga tahtası ile taşınmalıdır.
Yıldırım çarpmasından kaçınmak için sığınacak emin bir yer yoksa aşağıdakileri yapın.
İçerde;
-Pencere, kapı ve elektrikli aletlerden uzak durun
-Borularla temastan kaçının
-Acil durumlar dışında telefonu kullanmayın
Dışarıda;
-Yıldırımdan korunaklı bir yer arayın.
-Arabanız varsa içine girin.
-Asla bir ağacın altına sığınmayın.
-Çevreden daha yüksek bir yerde durmayın.
-Bisiklet, çit vb. metal objelerden uzak durun.
-Uzun nesnelerin yanında durmayın.
-Gruplar halinde durmayın.
-Kendinizi huzursuz hissediyorsanız, saçlarınız yukarı dikilmeye başlamışsa hemen kulaklarınızı kapatın ve yere çökün. Asla yere uzanmayın ve ellerinizi yere değdirmeyin.
Uzm. Dr Habib BOSTAN (Tosya Devlet Hastanesi Anesteziyoloji ve Reanimasyon Kliniği)