Dünyada 2500 tür yılan var ve bunların %8'i zehirlidir. O nedenle dünyada bir günde binlerce yılan sokması vakası görülmesine rağmen ölümle sonuçlananların sayısı azdır. Ülkemizde bulunan 40 tür yılandan sadece 10 türü zehirli, 2 türü yarı zehirli ve diğer türler ise zehirsizdir.
Yılanlar aşırı korkmadıkça, rahatsız edilmedikçe, köşeye sıkıştırılmadıkça ve üzerlerine basılmadıkça asla bir insanı ısırmazlar. Türkiye’deki yılanların çoğunun zehirleri sağlıklı bir insanı öldürecek düzeyde değildir yine de canınızı oldukça yakabilir. Kalp ve damar hastalıkları, şeker, tansiyon ve böbrek yetmezliği durumları olan kişilerde veya yüksek miktarda alkol almış kişilerde ise çok daha tehlikeli sonuçlar ortaya çıkabilir. Bu bakımdan yılan sokmaları ciddiye alınmalı ve en kısa sürede bir hastaneye gidilmelidir. Türkiye’de kayıtlara göre yılan sokmasıyla ölüm olayına çok sık rastlanmamakla birlikte tedbiri elden bırakmamak da fayda vardır.
Zehirli yılan sokmalarında yapılması gereken ilkyardımı bilmek önemlidir ama ondan daha önemlisi yılana kendinizi hiç ısırtmamaktır.
Yılan tarafından ısırılmamak için:
• Bastığınız, oturduğunuz, elinizi koyduğunuz yerlere dikkat ediniz.
• Arazide bir malzeme, taş veya benzeri bir cismi kaldırmanız gerekiyorsa, kendinize uzak taraftan kaldırınız.
• Kalın ve sert kumaşlı giysiler ve boğazlı sağlam deri bir bot kullanınız.
• Yılanları yakalamaya veya öldürmeye çalışmayınız.
• Alacakaranlıkta ve gece yürürken fener kullanınız. Çünkü zehirli yılanlar bu zamanlarda aktiftir.
Fakat bir yılan sokması durumunda belirtileri ve ilk yardımı bilmemiz sağlığımız için önemlidir.
Belirti ve bulgular
Yılanın cinsine, sokulan kısmın anatomik yerleşimine ve enjekte edilen zehir miktarına bağlıdır.
- İki zehir dişinin izleri,
- Sokulan yerde ağrı, şişlik, sızıntı, morarma ve nekroz
- Halsizlik, baş dönmesi, güçsüzlük, ağızda ve dudaklarda naneli-metalik-lastik tadı,
- Terleme ve/veya titreme, susuzluk hissi, bulantı-kusma, ishal,
-Nabız hızında artma, tansiyon düşüklüğü,
-Solunum yetmezliğine doğru ilerleyen yüzeysel solunum,
-İdrardan kan gelmesi ve sindirim sisteminde kanamalar
-Baş ve yüz çevresinde karıncalanma ve uyuşukluk.
Yılan Isırmasında Ne Yapılmalı?
1-Sırtüstü yatırın. Kesinlikle yılanın ısırdığı kısmı oynatmayın. Yerini tespit edin.
2-Isırılan yeri kalp seviyesinin yukarısına kaldırmayın. Aksi durumda zehir’in daha çabuk vücuda yayılmasına yol açarsınız. Isırılan yeri yattığınız yerde tutun.
3-Isırılan yerin yukarısından eşarp, mendil, kravat vs. ile sıkın.
4-Sargıyı kol veya bacağın kan damarlarını sıkmayacak yalnız deri altındaki ince lenf damarlarını boğacak derecede sıkın. Yılan zehiri bu damarlar ile vücuda yayılır.
5-Bir saatten fazla sıkmayınız. Eğer yılan serumu yoksa o zaman sargıyı her yarım saatte bir hafifçe 5-10 dakika gevşeterek zehirin yavaş yavaş vücuda karışmasını sağlayın,
6-Yılan serumu verdikten sonra turnike uygulamasının faydası yoktur. Yılan ısırmasından sonra bir saat geçmişse turnikenin faydası yoktur.
7-Buz uygulayın. Diğer uygulanan etkin¸önlemlere göre etkisi şüphelidir.
8-Bugün için çağdaş ilkyardım kitaplarında ısırılan yerin kesilip emilmesi kesinlikle önerilmemektedir.
9-Isırılan kişiyi kesinlikle sarsmadan ısırılan yeri oynatmadan en yakın sağlık kuruluşuna sevkini sağlayın.
Ne olursa olsun zehirli veya zehirsiz hiç bir yılanı kesinlikle öldürmeyiniz! Birçok yılan ülkemizde koruma altındadır ayrıca kemirgenleri yiyerek sayılarının artmasına engel olduklarından faydalıdırlar.
Önerebileceğim Bazı Kaynaklar:
http://www.hm.saglik.gov.tr/
http://web.inonu.edu.tr/~megri/zehirlenme.doc
http://biyoloji.adu.edu.tr/zooloji/z.pdf
http://reptile.fisek.com.tr/ilkyardim.htm
Uzm. Dr Habib BOSTAN
Tosya Devlet Hastanesi Anesteziyoloji ve Reanimasyon Kliniği