Namık Kemal’in;

            “Tercî ile fikri kıldın i’lâ

            Terkib ile şi’ri ettin ihyâ.”

            ( Namık Kemal’in, Ziya Paşa’nın Tercî ve Terkibibend için söylediği iki mısra. Anlamı şudur: Terc’ibend ile fikri yücelttin; Terkibibend ile şiiri dirilttin.)

            Bu yazımda ben de sizlerle Ziya Paşa’nın bu şiirlerinden bazı bölümler paylaşmak istedim. Terkib-i Bend daha kolay anlaşılır ve hikmetli sözlerle dolu olduğu için ondan paylaşımlar yaparak idraklerinize sunmak istiyorum. Bu vesileyle hikmetli sözlerin ne kadar evrensel ve anlam yüklü olduğunu da görmüş olacağız.

            “Bî-baht olanın bâğına bir katresi düşmez,

            Bârân yerine dürr ü güher yağsa semadan.”

            ( Bahtsız olanın bağına bir damlası düşmez, inci ve mücevherler yağsa da semadan. )

            “ Erbâb-ı kemâli çekemez nâkıs olanlar,

            Rencîde olur dîde-i huffaş ziyâdan.”

            ( Noksan, eksik olanlar, olgunluğa sahip olanları çekemez; ışıktan rahatsız olur yarasalar. )

            “ Yıldız arayıp gökte nice turfa müneccim,

            Gaflet ile görmez kuyuyu reh-güzerinde.”

            ( Yeni yeni nice astrologlar gökte yıldız ararlarken; aymazlıkla, basiretsizlikle yol üzerindeki kuyuyu görmezler. )

            “ Onlar ki verir dünyaya lâf ile nizamât,

 Bin türlü teseyyüb bulunur hânelerinde.”

( Dünyaya söz ile düzen verirler, kanun çıkarırlar; ama kendi evlerinde bin türlü ihmalkârlık, kayıtsızlık bulunur. )

“ Âyînesi iştir kişinin lâfa bakılmaz,

Şahsın görünür rutbe-i aklı eserinde. )

( Aynası iştir kişinin, lafa bakılmaz; kişinin aklının derecesi eserinde görünür.” )

“ İnsana sadâkat yakışır görse de ikrâh,

Yardımcısıdır doğruların Hazret-i Allah.”

( Tiksinse de, iğrense de ona iyilik edene bağlılık yaraşır; doğruların yardımcısı Hazreti Allah’tır.)

“ Lâ’net ola ol mâle ki tahsiline ânın,

Ya din ola ya ırz ü ya nâmus ola âlet.”

( Lanet olsun o mala ki; ya din, ya şeref ve haysiyet, ya namus alet edilerek ele geçirilmiştir. )

“ Sadık görünür kisvede erbâb-ı hıyanet,

Mürşid sanılır vehlede ashâb-ı dalâlet.”

( İhanet edenler kılık kıyafette sadık, bağlı görünür, mürşit sanılır başlangıçta sapkınlar güruhu. )

“ Zâlim yine bir zulme giriftâr olur âhir,

Elbette olur ev yıkanın hânesi virân.”

( Zalim olanlar sonunda (yaptıklarının karşılığı olarak) bir zulme tutulur, elbette ev yıkanın evi de yıkılır, harap olur. )

“  Bed- asla necâbet mi verir hiç üniforma,

Zer-düz palan palan ursan eşek yine eşektir.”

( Soyu bozuk olana soyluluk vermez üniforma, altından semer vursan eşek yine eşektir. )

“ Dehri arasan binde bir âdem bulamazsın,

Âdem görünür harları âdem mi sanırsın.”

( Dünyayı, âlemi dolaşsan binde bir insan bulamazsın, İnsan kılıklı görünür eşekleri insan mı sanırsın.)

“ Nush ile yola gelmeyeni etmeli tekdir,

Tekdir ile uslanmayanın hakkı kötektir.”

( Nasihat ile yola gelmeyen azarlanmalı, paylama ile uslanmayanın hakkı da dayaktır.)

“ Allah’a tevekkül edenin yâveri Hak’tır.

Nâ-şâd gönül bir gün şâd olacaktır.”

( Allah’a tevekkül edenin yardımcısı yine Allah’tır, üzüntülü olan gönül bir gün sevinçli olacaktır.”

    D. Ali TAŞÇI (dalitasci@hotmail.com) Twitter:@DAliTasci